Werk en privéleven in China en Nederland: verweven of gescheiden?

Hoe belangrijk is het om werk en privé gescheiden te houden en waarom verschillen Nederlanders en Chinezen zo enorm in hun benaderingswijze hierover?

Vanuit Chinese optiek is de eerste vraag niet eens ter zake doende, want het één kan niet zonder het ander bestaan. Vanuit de Chinese cultuur gezien lopen werk en persoonlijk leven bijna standaard door elkaar: en vanuit de ondernemerswereld lijken deze twee werelden helemaal innig met elkaar verstrengeld. In zijn algemeenheid verzekert de Nederlandse werkomgeving het privé domein van de werknemer, zware banen uitgezonderd.

Gescheiden werelden: waarom?

Nederlanders ervaren de scheiding tussen het professionele en persoonlijke leven als een essentiële voorwaarde voor een goed gebalanceerd leven: familie en thuis vormen de veilige haven voor de werkende mens. Het werk niet ‘meenemen’ is een oefening die velen proberen toe te passen. Maar dat is niet altijd eenvoudig. Met de komst van internet, e-mail en sociale media staat deze goed bewaarde splitsing tegenwoordig steeds meer onder druk. Voor hen die daar onder lijden zijn er nu allerlei tips en adviezen om het privéleven weer terug te pakken om zo de balans te herstellen. Werkgevers kunnen zich hier ook in vinden. Inmiddels zien steeds meer bedrijven erop toe dat e-mailverkeer na kantoortijd niet kan plaatsvinden. Het privé domein afhouden van de werkomgeving is dus een serieuze zaak en de media staan er bol van.

Belangenverstrengeling vs vertrouwen

Ook een belangrijke drijfveer voor Nederlanders, maar ook voor tal van andere Europeanen, is dat men een onderscheid noodzakelijk acht tussen bevriende en professionele relaties. Zijn wij in China er juist op ingesteld om onze naaste relaties te verweven in ons zakelijke leven, zijn de Nederlanders juist bevreesd om een trouwe vriend aan te bevelen voor een baan of advieswerkzaamheden. Want, stelt men, stel je voor dat de goede vriend steken laat vallen, of nog erger, met verkeerde raad komt. Dat zou niet alleen de vriendschap op de tocht zetten, maar ook de relatie met degene aan wie hij werd voorgesteld lelijk beïnvloeden. Bovendien is men beducht op belangenverstrengeling – dat zou ieders objectiviteit kunnen beïnvloeden en de ‘zuiverheid’ van handelen schadelijk kunnen doen. Zodra persoonlijk gewin of ‘vriendjespolitiek’ aangetoond kan worden, vooral in hooggeplaatste ambtelijke of zakelijke kringen, zijn de rapen gaar. Tot groot ongenoegen van de Nederlandse burger, want die wil zien dat mensen op grond van hun merites worden geselecteerd, niet op grond van wie ze kennen. Iemand die op onheuse manier zijn positie blijkt te hebben verkregen, loopt vrijwel zeker reputatieschade op.

Vandaar dat men uiterst voorzichtig omgaat met het betrekken van persoonlijke relaties in de professionele arena.

In China vinden we het juist een normale zaak dat mensen uit de ‘inner circle’ worden ingeroepen. Zij hebben immers bewezen loyaal en betrouwbaar te zijn. Een vriendendienst kan ook bewezen worden door familieleden van vertrouwelingen verder te helpen bij het vinden van werk. Juist omdat het hier om naaste vertrouwelingen gaat wil je hen helpen. Bovendien is de ene dienst een wederdienst waard.

De Nederlandse en Chinese werkvloer

Op de Nederlandse werkvloer zullen collega’s overigens vaak genoeg besluiten om na het werk iets af te spreken. En rond feestdagen, vooral met de Kerst, zullen de meeste bedrijven iets extra’s doen voor en met hun personeel. Dat wordt ook verwacht. Maar verder is het niet de bedoeling dat het bedrijf te veel beslag legt op de vrije tijd van de employee.

Nederlandse bazen die voor het eerst een kantoor bestieren met Chinees personeel, zullen welhaast altijd deze bedrijfscultuur naar China meenemen. Natuurlijk geldt het niet voor iedere Nederlander, maar doorgaans kan men stellen dat zij weinig weet hebben van de wens onder Chinese werknemers om onderlinge betrokkenheid te stimuleren via activiteiten buiten het kantoor. Een Nederlandse baas die nalaat om als pater familias over zijn team te waken, loopt daarmee, onbedoeld, het risico gezien te worden als iemand die onvoldoende waardering en belangstelling toont. Vanwege het gelijkheidsbeginsel waar Nederlanders mee groot gebracht zijn, vindt de Nederlandse manager dat zijn werknemer, net als hij, tijd en aandacht moet kunnen besteden aan het gezin. Je zou kunnen zeggen dat de Nederlandse baas het goede voorbeeld hoopt te geven met het naleven van deze scheiding, maar dat hij in China moet leren om andere vormen van zorgzaamheid en betrokkenheid te tonen.

De voorbeelden daarentegen van Chinese bazen die hun werknemers op buitengewone uitjes trakteren, halen zelfs in Europa de pers. Uitstapjes waarin duizenden employees van een paar grote Chinese ondernemingen onder andere Nice en Toledo aandeden, waren in Europa groot nieuws. Dergelijke initiatieven worden met enige verbazing gade geslagen, want de logistiek alleen al moet een buitengewoon tijdrovende aangelegenheid zijn. Hoe dan ook, loyaliteit jegens het moederbedrijf en onderlinge saamhorigheid lijken hierbij wel te varen. Ervaren Nederlandse bazen met fabrieken in China en Chinees personeel hebben dit begrepen en organiseren jaarlijks reisjes of excursies in de Aziatische regio.

Avonduren en business

De Chinese zakenman zal het diner aangrijpen om zijn relaties beter te leren kennen en iedere gelegenheid aangrijpen om de band te verstevigen. De Nederlandse ondernemer schuwt het diner niet maar zal pas in een stadium waarin afspraken beklonken worden, een maaltijd aangrijpen. Dus ook hier schemert de wens om buiten kantoortijd vrij te zijn van werk door in het wel of niet gezamenlijk nuttigen van een maaltijd om zakelijke overeenkomsten te onderzoeken en te ontplooien.

De gewoonte in China om in de avonduren en de weekenden wel door te werken ligt niet alleen ten grondslag aan het belang dat er wordt gehecht aan eten. Maar, voor mensen die vooruit willen komen is thuis op de bank zitten gewoon geen optie, waar ook ter wereld!

Geschreven door Lilian Kranenburg voor Helan Online.  Op 8 december 2016 gepost in het Chinees.

http://helanonline.cn/article/15951