VAART IN DE SAMENLEVING ALS MAATSTAF VOOR TIJDSBENADERING

In de samenwerking met Nederlanders valt het telkens op hoe strak zij vasthouden aan schema’s, planning en tijdsafspraken. Het lijkt soms wel of roosters dicteren hoe processen moeten verlopen, terwijl wij in China juist aandacht schenken aan voortschrijdend inzicht en een belangrijke rol toedichten aan de context waarbinnen processen zich afspelen. De toekomst valt immers niet te gidsen, laat staan te controleren. Soms moeten er ad hoc beslissingen genomen worden. In hoeverre is er iets te zeggen voor lange termijn planning waarin in detail geprobeerd wordt een proces te sturen? In hoeverre is het volgen van een tijdsdiscipline bevorderlijk voor een efficiënte gang van zaken?

Gedetailleerd plannen versus flexibel aanpassen

Vanuit een Nederlands perspectief is het waarschijnlijk goed te snappen dat men veel waarde hecht aan het inkaderen van plannen, afspraken, deadlines juist omdat er zoveel maatschappelijke orde en structuur bestaat. Verrassingen liggen minder op de loer waardoor men niet echt op plotselinge omwentelingen hoeft te rekenen. In de Chinese werkelijkheid is juist uiterste flexibiliteit nodig om het hoofd te kunnen bieden aan voortdurende en snelle veranderingen in de samenleving. Lange termijn planning is de dood in de pot zou je kunnen stellen. In een moordend competitieve omgeving is snel beslissen voor Chinese ondernemers een noodzaak. Rustig plannen voor de dag van morgen klinkt dan bijna als een louter luxe optie. Je zou kunnen stellen dat het tempo van de dag een belangrijke impuls geeft aan hoe men met tijd omgaat.

Dat is niet te zeggen dat in China geen waarde gehecht wordt aan planning – denk aan de Vijf Jarenplannen die de overheid uitzet om de ontwikkelingen binnen de samenleving en economie te sturen. Maar op het micro niveau van de Chinese economie beïnvloeden tijdskrachten nu eenmaal de beslissingsprocessen van talloze instellingen, bedrijven en organisaties. Tegelijkertijd bestaat er naast deze noodzaak tot snel handelen om passend te kunnen concurreren en te handelen, en dus planning en tijdsraam bij te schaven, ook de wens om met visie en rust de naaste toekomst te kunnen invullen.

Het rechte pad versus de paardensprong

Maar de manier waarop Nederlanders en Chinezen dat invullen, verschilt. Nederlanders willen graag op een recht en overzichtelijk pad vooruit en maken niet graag een paardensprong. Men vindt het prettig om taken op te sommen en af te vinken. In meetings is men er om consensus te bereiken en is het uiterst ongebruikelijk om in een later stadium reeds gemaakte afspraken opnieuw onder de loep te nemen. Tenzij daar gegronde reden toe is, zal men het ophalen van een afgerond en geaccepteerd gesprekspunt heel goed mogelijk ervaren als tijdsverspilling.

In China hecht men juist waarde aan het proces en aan het ‘her-kalibreren’ van gemaakte beslissingen – immers, alles is uiteindelijk mensenwerk, en moeten alle radertjes meewerken en geolied blijven om tot een gezamenlijk mooi eindresultaat te komen. Met andere woorden, gedurende de rit kunnen er dingen gebeuren die aandacht nodig hebben en behandeld moeten worden voordat men weer verder kan. Dat kan vertraging betekenen, in Nederlandse zin, maar voor veel Chinezen zal dat oponthoud een noodzakelijk aandachtspunt betekenen.

‘s Avonds thuis of in het restaurant?

Opvallend is verder de moeite die in Nederland gedaan moet worden om afspraken te maken – vaak lukt het moeilijk om snel iets af te spreken, zakelijk noch privé. De agenda is vaak weken van te voren al ingedeeld en is het lastig wijken van gemaakte afspraken. Dat hangt weer nauw samen met het Nederlandse gevoel dat je gemaakte afspraken moeilijk kunt verbreken. Een afspraak verbreken betekent dat je zelf met een nieuwe datum komt. Niet op komen dagen is een uiterst affront. Ofschoon punctualiteit in beide culturen hoog staat aangeschreven, gaat men in China toch iets makkelijker om met afspraken, maar dat komt misschien ook omdat het ‘gewicht’ van de persoon iets meer meespeelt. Bovendien is men bereid om ook ’s avonds afspraken te maken, zeker ook zakelijke. Dat verschilt met de Nederlander, die wil naar huis. Privé en zaken worden liever gescheiden gehouden.

Hoe we met tijd omgaan, beïnvloeden wij zelf

Al met al kan je waarschijnlijk met zekerheid stellen dat beide culturen waarde hechten aan het concept ‘tijd’, maar dat die anders ingevuld en gehanteerd wordt. Wellicht reflecteert de samenleving in hoge mate de wijze waarop wij tijd ervaren en andersom. In Nederland bewondert men juist de slagkracht van Chinese bestuurders en klaagt men regelmatig over de langdradige procedures die voorafgaan aan goedkeuring. En in China zou men het niet erg vinden om af en toe iets meer op de rem te kunnen staan. Maar in beide gevallen is er een ontegenzeggelijk verband tussen de snelheid die de samenleving voortstuwt en onze benadering van tijd. Laten we dat van elkaar weten!

Geschreven door Lilian Kranenburg

Dit artikel werd vertaald in het Chinees en werd op 14 november op de HelanOnline site gepost.

http://helanonline.cn/article/15896